PMEGP म्हणजे पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (Prime Minister’s Employment Generation Programme). ही केंद्र सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी शहरी आणि ग्रामीण भागातील बेरोजगार तरुणांना स्वयंरोजगार सुरू करण्यासाठी आर्थिक मदत करते. या योजनेचा मुख्य उद्देश नवीन उद्योग/व्यवसाय सुरू करण्यासाठी भांडवल उपलब्ध करून देणे आणि रोजगाराच्या संधी निर्माण करणे हा आहे.
10

PMEGP योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि फायदे:
- कर्जाची मर्यादा:
- उत्पादन युनिटसाठी: ₹50 लाखांपर्यंतचे कर्ज मिळू शकते.
- सेवा युनिटसाठी: ₹20 लाखांपर्यंतचे कर्ज मिळू शकते.
- सबसिडी (Margin Money):
- या योजनेत सरकारकडून 15% ते 35% पर्यंत सबसिडी मिळते. ही सबसिडी प्रकल्पाच्या किमतीवर अवलंबून असते आणि ती लाभार्थ्याच्या वर्गवारीनुसार (उदा. सामान्य, अनुसूचित जाती/जमाती, महिला, अपंग) आणि भागावर (शहरी/ग्रामीण) बदलते.
- ग्रामीण भागातील सामान्य प्रवर्गासाठी: 25% सबसिडी.
- ग्रामीण भागातील विशेष प्रवर्गासाठी (उदा. SC/ST, महिला, अपंग, OBC): 35% सबसिडी.
- शहरी भागातील सामान्य प्रवर्गासाठी: 15% सबसिडी.
- शहरी भागातील विशेष प्रवर्गासाठी: 25% सबसिडी.
- पात्रता निकष:
- वय: अर्जदाराचे वय किमान 18 वर्षे असावे.
- शिक्षण: ₹10 लाखांपेक्षा जास्त उत्पादन युनिटसाठी किंवा ₹5 लाखांपेक्षा जास्त सेवा युनिटसाठी अर्ज करत असाल, तर अर्जदार किमान 8वी उत्तीर्ण असावा.
- नवीन प्रकल्प: हा कर्ज फक्त नवीन उद्योग किंवा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी उपलब्ध आहे. जुन्या किंवा सध्याच्या व्यवसायांसाठी हे कर्ज मिळत नाही.
- कुटुंबातून एक व्यक्ती: एका कुटुंबातून (पती-पत्नीसह) फक्त एकच व्यक्ती या योजनेचा लाभ घेऊ शकते.
- पात्र संस्था: व्यक्तींव्यतिरिक्त स्वयं-सहायता गट (SHG), सहकारी संस्था आणि धर्मादाय संस्थांनाही या योजनेचा लाभ मिळू शकतो.
- स्वगुंतवणूक (Applicant's Contribution):
- सामान्य प्रवर्गातील अर्जदारांना एकूण प्रकल्प खर्चाच्या 10% रक्कम स्वतः गुंतवावी लागते.
- विशेष प्रवर्गातील अर्जदारांना 5% रक्कम स्वतः गुंतवावी लागते.
- कर्ज आणि परतफेड:
- बँका एकूण प्रकल्प खर्चाच्या 60% ते 75% पर्यंत कर्ज देतात.
- कर्जाचा कालावधी साधारणपणे 3 ते 7 वर्षांपर्यंत असतो.
PMEGP साठी अर्ज कसा करावा?
- ऑनलाइन अर्ज:
- तुम्ही KVIC (Khadi and Village Industries Commission) च्या अधिकृत पोर्टल (kviconline.gov.in/pmegpeportal) वर ऑनलाइन अर्ज करू शकता.
- या पोर्टलवर तुम्हाला PMEGP E-Portal हा पर्याय दिसेल.
- आवश्यक माहिती भरून अर्ज सबमिट करा. त्यानंतर तुम्हाला अर्ज आयडी आणि पासवर्ड मिळेल.
- ऑफलाइन अर्ज:
- तुम्ही जिल्हा उद्योग केंद्र (DIC), खादी ग्रामोद्योग आयोग (KVIC) किंवा महाराष्ट्र राज्य खादी व ग्रामोद्योग मंडळ यांच्या कार्यालयात जाऊन अर्ज करू शकता.
आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- पॅन कार्ड
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
- शैक्षणिक पात्रतेचे प्रमाणपत्र (उदा. 8वी उत्तीर्ण प्रमाणपत्र)
- जातीचे प्रमाणपत्र (लागू असल्यास)
- प्रकल्प अहवाल (Project Report)
- जन्म प्रमाणपत्र किंवा शाळा सोडल्याचा दाखला (वयाच्या पुराव्यासाठी)
- निवासाचा पुरावा
- व्यवसायाच्या जागेचा पुरावा
- विशेष प्रवर्गातील असल्यास संबंधित प्रमाणपत्र