आजच्या धावपळीच्या जीवनात प्रत्येक गोष्टीसाठी कार्यालयात हेलपाटे मारणे खूप वेळखाऊ आणि कंटाळवाणे असते. अशा परिस्थितीत, तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीमुळे अनेक सरकारी सेवा ऑनलाइन उपलब्ध झाल्या आहेत, ज्यामुळे नागरिकांचे जीवन सोपे झाले आहे. जन्म प्रमाणपत्र (Birth Certificate) हे त्यापैकीच एक महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे, जे आता तुम्ही घरबसल्या ऑनलाइन अर्ज करून मिळवू शकता. 2025 मध्ये जन्म प्रमाणपत्रासाठी ऑनलाइन अर्ज कसा करावा, याची सविस्तर माहिती या लेखात दिली आहे.
ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे
- पालकांचे ओळखपत्र: आई किंवा वडिलांचे आधार कार्ड, पॅन कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स यापैकी कोणतेही एक.
- पत्त्याचा पुरावा: वीज बिल, पाणी बिल, रेशन कार्ड यापैकी कोणतेही एक.
- जन्माचा पुरावा: रुग्णालयाने दिलेला जन्म दाखला (जर जन्म रुग्णालयात झाला असेल तर).
- विवाहाचा पुरावा (आई-वडिलांसाठी): काही राज्यांमध्ये याची आवश्यकता असू शकते.
- शपथपत्र (Affidavit): काही विशिष्ट परिस्थितीत याची मागणी केली जाऊ शकते.
पायरी 1: अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या
- प्रत्येक राज्याची जन्म आणि मृत्यू नोंदणीसाठी (Birth and Death Registration) एक स्वतंत्र ऑनलाइन पोर्टल असते. महाराष्ट्रासाठी, तुम्ही "E-Janma" किंवा "आपले सरकार सेवा केंद्र" (MahaOnline) पोर्टलला भेट देऊ शकता.
- तुम्ही थेट भारत सरकारच्या नागरिक नोंदणी प्रणाली (CRS - Civil Registration System) वेबसाइटवरही (crsorgi.gov.in) भेट देऊ शकता.
पायरी 2: नवीन वापरकर्ता नोंदणी (New User Registration)
- जर तुम्ही पहिल्यांदाच या पोर्टलवर येत असाल, तर तुम्हाला नवीन वापरकर्ता म्हणून नोंदणी करावी लागेल.
- यामध्ये तुमचे नाव, ईमेल आयडी, मोबाईल नंबर, पासवर्ड इत्यादी माहिती भरावी लागेल.
- नोंदणी झाल्यावर तुमच्या ईमेल किंवा मोबाईलवर एक सक्रियकरण (Activation) लिंक येईल, त्यावर क्लिक करून खाते सक्रिय करा.
पायरी 3: लॉगिन करा
- नोंदणी पूर्ण झाल्यावर तुमच्या युझरनेम आणि पासवर्ड वापरून पोर्टलवर लॉगिन करा.
पायरी 4: जन्म प्रमाणपत्र अर्ज निवडा
- लॉगिन केल्यानंतर, तुम्हाला "जन्म प्रमाणपत्र" (Birth Certificate) किंवा "जन्म नोंदणी" (Birth Registration) असा पर्याय दिसेल. त्यावर क्लिक करा.
पायरी 5: अर्ज फॉर्म भरा
- जन्म प्रमाणपत्रासाठीचा ऑनलाइन अर्ज फॉर्म काळजीपूर्वक भरा. यामध्ये खालील माहिती भरावी लागेल:
- बाळाची माहिती: बाळाचे नाव (असल्यास), जन्माची तारीख, जन्माची वेळ, लिंग.
- जन्माचे ठिकाण: रुग्णालयाचे नाव/घराचा पत्ता, शहर, जिल्हा, राज्य.
- आई-वडिलांची माहिती: आईचे नाव, वडिलांचे नाव, आधार क्रमांक, पत्ता, व्यवसाय, शैक्षणिक पात्रता.
- जन्माची नोंदणी करणारी व्यक्ती: (उदा. रुग्णालय प्रशासन किंवा पालक).
- सर्व माहिती अचूक आणि योग्य असल्याची खात्री करा. कोणतीही चुकीची माहिती दिल्यास अर्ज रद्द होऊ शकतो.
पायरी 6: कागदपत्रे अपलोड करा
- वर नमूद केलेली आवश्यक कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा. कागदपत्रांची साईज आणि फॉरमॅट (उदा. PDF, JPEG) पोर्टलच्या निर्देशानुसार असावा.
पायरी 7: अर्ज शुल्क भरा (असल्यास)
- काही राज्यांमध्ये जन्म प्रमाणपत्रासाठी नाममात्र शुल्क आकारले जाते. हे शुल्क तुम्ही डेबिट कार्ड, क्रेडिट कार्ड, नेट बँकिंग किंवा UPI द्वारे ऑनलाइन भरू शकता.
पायरी 8: अर्ज सबमिट करा आणि पोचपावती मिळवा
- सर्व माहिती भरल्यानंतर आणि कागदपत्रे अपलोड केल्यानंतर, "सबमिट" (Submit) बटणावर क्लिक करा.
- अर्ज यशस्वीरित्या सबमिट झाल्यावर तुम्हाला एक अर्ज क्रमांक (Application ID) किंवा पोचपावती मिळेल. हा क्रमांक भविष्यातील संदर्भासाठी जतन करून ठेवा. या क्रमांकाचा वापर करून तुम्ही तुमच्या अर्जाची स्थिती तपासू शकता.
पायरी 9: अर्जाची स्थिती तपासा
- तुम्ही तुमच्या अर्ज क्रमांकाचा वापर करून पोर्टलवर तुमच्या अर्जाची सद्यस्थिती (Application Status) तपासू शकता. अर्ज मंजूर झाला आहे की नाही, किंवा काही त्रुटी आहेत का, हे तुम्हाला समजेल.
पायरी 10: प्रमाणपत्र डाउनलोड करा
- एकदा तुमचा अर्ज मंजूर झाल्यानंतर, तुम्हाला तुमच्या नोंदणीकृत ईमेल आयडीवर किंवा पोर्टलवरच जन्म प्रमाणपत्र डाउनलोड करण्याचा पर्याय मिळेल. तुम्ही त्याची प्रिंट काढून घेऊ शकता.